Bahçe Türkçe mi? Bahçe’deki Dil Çıkmazı
İzmir’de, 25 yaşında bir adamım. Hayatımda hemen hemen her şeyin esprisini yapıyorum, çünkü gerçek hayatta çoğu şey ya tuhaf ya da komik. Bu yazıyı yazarken, birden aklıma geldi: “Bahçe Türkçe mi?” sorusu. Bahçe, köşe başı çay ocağı, hatta bazen akşam yürüyüşü yaptığımız yer olabilir ama bir yandan da anlamını sorgulamak için doğru bir sorudur. Hadi bir de dilin eğlenceli yanlarına bakalım.
Bahçe ve Dilin Kökleri
Geldim bahçeye, biraz yürüyeyim dedim. Ama bir şey fark ettim. Şu bahçe kelimesi, Türkçe mi? Çünkü bir bakıyorsun, “Bahçe”yi bir köşe yazarı gibi almış, herkesin aklına gelmiş. O zaman tam da başlıyoruz: Bahçe, Türkçe kelimesi midir?
Kısa bir kafamı kurcalayan soru geldi aklıma: “Hani bu bahçe, bir orman mı?” Çünkü bana göre öyle. Şimdi bir çayımla otururken, “Bahçe, Türkçe mi?” sorusunu cevaplarken, kendi kendime eğleniyorum. Bahçe, bir yandan evin en samimi köşesidir, bir yandan da orman olmak zorundadır. Hadi gel, küçük bir sohbet yapalım. Belki de hepimiz, dilin, her köşede bahçe kadar gizemli olduğunu fark etmiyoruz.
Bahçede Dil mi Var, Çiçekler mi?
Bak şimdi, sevgili okur. Bir gün, bahçeye adım attım, evin köpeği bile bana bakıp sanki diyor: “Burası Türkçe mi?” Birden kafamda şimşek çaktı. Bahçe dedikleri şey, bir tür dil mi oluyordu? İnsan, bakınca doğal bir dil öğreniyor gibi mi hissediyor? Gidip yeşil yaprakları topluyor, onları bir kenara koyuyor; o yapraklardan bir dünya kuruyorsun ama bir yanda da Türkçemizde bahçeye bir anlam yüklediğini düşünüyorsun. Hani şu eski tip, çiçeklere bile anlam veren insanlar vardır ya, onları bir kenara bırakıyoruz. Ama senin gibi bir İzmirli olarak, eğer “Bahçe Türkçe mi?” sorusuna bakacak olursak, deriz ki:
Evet, bahçe Türkçe. Çünkü o yapraklar hep bizim için dökülüyor, konuşmaya çalışıyorlar.
Sana bir şey itiraf edeyim mi? Bahçeye bir anlam vermek bence sadece dilin kuralına uymak değil, biraz da ruh haline uymaktır. Ama o da her zaman değil. Çünkü bazen bahçe o kadar karışık olur ki, doğru kelimeleri bulamıyorsun.
Bahçe’de Kendi Kendinle Konuştuğun Anlar
Düşünsene, bahçeye oturmuşsun, güneş batıyor, yapraklar hafif hareket ediyor, biraz melankolik, biraz eğlenceli bir sesle kendinle konuşuyorsun. O an, “Bahçe Türkçe mi?” sorusu birden “Türkçe mi?”ye dönüşüyor. Ve iç sesin der ki:
“Açık hava, doğal ortam… Her şey çok güzel, ama bu kelimeler bana ne anlatıyor?”
“Evet, işte bahçemiz bu… ve biraz Türkçe.”
Bazen insanlar, meyve veren ağaçları dikmiş gibi hissettiriyorlar. Bahçede konuştuğun her şey, aslında dilin tam anlamıyla bir parçası oluyor. Sonra bir bakıyorsun, o kadar çok kelime var ki, içinde kayboluyorsun. Hangi kelime doğru, hangi kelime yanlış?
İç sesim diyor ki: “Sana bir önerim var, dilinle arkadaş ol, sonra bahçenin diliyle tanış.”
Bahçe ve Kelimeler
İzmir’de bahçede çiçekler arasında yürürken bazen kendime, “Türkçe mi?” sorusunu soruyorum. Bazen gerçekten de bahçe kelimesinin etimolojik kökeniyle ilgili derin sorular soran biri gibi hissediyorum. Bu düşünceler bazen bir filmin sahnesi gibi geliyor, bir tür filozofik sorgulama. Ama gerçekten, dilin evrimi de aslında doğayla ne kadar iç içe olduğumuzu anlatmıyor mu? Bahçedeki her bir yaprak, her bir çiçek bir anlam taşıyor. Bunu bir insan gibi düşün: Her kelime, bir yaprak gibi, düşüncelerimizi yeşertiyor.
Gel, seni de bir köşeye çekip şunu söyleyeyim: Bahçe Türkçe mi? Evet, ama dilin içinde kaybolmuş bir anlam var. Bu anlam, bazen farkında bile olmadan seni sarar.
Son Söz: Bahçe Türkçe mi?
Bahçe Türkçe mi? İşte burada sorun aslında dilde gizli. Türkçemizde “bahçe” kelimesi, bir yer olmanın ötesinde, zihinsel bir alan, sosyal bir alan haline geliyor. O yüzden bu soruyu bazen ciddiye alıp bazen de kendi içimizde eğleniyoruz. Ama bir gerçek var: Bahçe, dil gibi her zaman bir anlam arayışıdır. Şu an bir kahve içiyorum ve kendi kendime gülüyorum. Çünkü seninle bu yazıyı yazarken bile bahçemiz büyüdü. Bahçe kelimesi bir anlam taşırken, dil de bir anlam taşıyor. Ne de olsa, her yaprak biraz Türkçe!